Mazurska ziemia była terenem wielowyznaniowym. Zamieszkiwali ją ewangelicy, starowiercy, prawosławni, wyznawcy judaizmu, mormoni, katolicy. Oprócz sakralnych obiektów (kościoły, cerkwie, klasztory…) zachowały się po dawnych mieszkańcach także cmentarze. Nie ulega wątpliwości, że zabytkowe cmentarze nie są atrakcyjną destynacją dla turystów. Należy im się jednak uwaga, ponieważ są ginącym elementem mazurskiego krajobrazu. Kto wie, jak długo podziwiać będziemy stare mazurskie aleje drzewne, drewniane chałupy czy właśnie zabytkowe cmentarze?
Ewangelicy najczęściej zakładali cmentarze w pięknie położonych miejscach, np. na pagórkach z widokiem na jezioro bądź na osadę, którą zamieszkiwał dawniej zmarły. Ma to swoją piękną symbolikę – takie położenie grobu przybliżało zmarłego do świata żywych, do bliskich, którzy wyczekiwali czasu, kiedy znowu będą razem (nie przypadkiem umieszczano na krzyżach wzruszający napis „Auf Wiedersehen” (Do zobaczenia) bądź „Ruhe Sanft in Frieden auf ewig sind wir nicht geschieden” (Spoczywaj w pokoju, nie jesteśmy w nieskończoność rozdzieleni). Jednocześnie takie oddalenie cmentarza od wsi zapewniało rozdzielenie sfery sacrum i profanum. Zrozumiałe jest to pomimo wielkiej dbałości o zapewnienie zmarłym godnego miejsca spoczynku. Przywiązywano bowiem dużą wagę do przekazywanych z pokolenia na pokolenie wierzeń i przesądów. Na cmentarzach wiejskich świat żywych od świata zmarłych oddzielano poprzez sadzenie krzewów z cierniami po wewnętrznej stronie, bądź tworzenie rowów lub wałów ziemnych.
Gorąco polecamy Wam najnowszą publikację Mazurskiego Parku Krajobrazowego „Historia zapisana w krajobrazie Mazur. Cmentarze ewangelickie”. Jest to album, którego autorem zdjęć jest pan Waldemar Bzura. Na 184 stronach przedstawiono m.in. żeliwne krzyże i elementy ornamentyki nagrobków z terenu 62 cmentarzy od okolic Pasymia i Szczytna, aż do Żytkiejm koło Gołdapi. Publikację uzupełniają fragmenty wierszy Erwina Kruka, Michała Kajki i Karola Małłka, a także prozy Ernsta Wiecherta. Ponadto książka zawiera informacje, tłumaczone także na j. niemiecki, dotyczące roślinności spotykanej na cmentarzach, a także ciekawostki o hucie w Wądołku koło Pisza oraz niektórych księży działających na Mazurach.
❗❕ Oficjalna premiera i prezentacja książki zaplanowana jest na listopad 2024 r. w Kętrzynie.
Książka już jest dostępna w Bibliotece Miejskiej w Mrągowie.
Jeśli zainteresuje Was tematyka zabytkowych cmentarzy, zajrzyjcie również do książki "Mazurskie cmentarze. Symbole w krajobrazie" Tekli Żurkowskiej. Publikacja została wydana przez Wydawnictwo Borussia w 2008 r.
fot. Mazurski Park Krajobrazowy
Przeczytaj:
Mrągowskie cmentarze:
Cmentarze w powiecie mrągowskim:
Szlak sentymentalny po starych cmentarzach:
